sosyal liberalizm ne demek?

Sosyal liberalizm, bireysel özgürlük ve sosyal adalet arasında denge kurmayı amaçlayan politik bir ideolojidir. Klasik liberalizm gibi bireyci ekonomiyi, sivil ve siyasi hak ile özgürlüklerin genişlemesi bakımıyla uyuşur ancak bunlara ek olarak hükûmetin meşru rolünün yoksulluk, sağlık ve eğitim gibi ekonomik ve sosyal konuları olduğunu da içeren sosyal piyasayı temel alır.¹²³ Sosyal liberalizmde toplumun iyiliği bireyin özgürlüğü ile uyumlu görülür.⁴ İkinci Dünya Savaşı sonrasında sosyal liberal fikirler dünyanın birçok ülkesinde benimsenmiştir.⁵ Sosyal liberal düşünceler ile partiler merkez veya merkez sol olarak kabul edilir.⁶⁷⁸⁹¹⁰ Bununla birlikte, ülkelere göre farklı isimlendirmeler sosyal liberalizmi tarif etmektedir. Birleşik Krallık'ta yeni liberalizm,¹¹¹² ABD'de modern liberalizm,¹³ Almanya'da sol liberalizm¹⁴¹⁵¹⁶ ve İspanyolca konuşulan ülkelerde ilerici liberalizm¹⁷ olarak adlandırılır.

Modern liberaller refah anlayışını, fırsat eşitliği temelinde savunmuşlardır. Birey ve gruplar, mevcut sosyal koşullardan dolayı zarara uğruyorlarsa, devletin bu zararları azaltmak ya da ortadan kaldırmak için üstlenmesi gereken sosyal sorumlulukları vardır. Yurttaşlar, konut edinme, eğitim ve çalışma hakkı gibi çeşitli refah ve sosyal haklara sahiptir. Sosyal liberallere göre devletin ekonominin yönetiminden, en azından regüle edilmesinden sorumlu olması gerekmektedir.¹⁸ Sosyal liberal bir hükümetten, hükümet müdahalesini kullanarak yoksulluk, refah, altyapı, sağlık, eğitim ve iklim gibi ekonomik ve sosyal sorunları ele alması ve aynı zamanda bireyin haklarını ve özerkliğini vurgulaması beklenir.

Terim, politik ve ekonomik fikirleri birkaç asır boyunca Büyük Bunalıma dek egemenliğini korumuş klasik liberalizmden farklılaşmayı belirtme amacıyla kullanılır.¹⁹²⁰ 20. yüzyılın sonuna doğru sosyal liberalizme karşı tepki, parasalcı ekonomi politikaları ve devlet hizmetlerinin sunumunun azalmasına yol açan, sıklıkla neoliberalizm adıyla anılan ekol tarafından gösterildi. Bununla birlikte bu tepki klasik liberalizme dönüşle sonuçlanmadı. Hükûmetler sosyal hizmetleri sunmaya devam etti ve ekonomi politikası üzerindeki kontrolünü korudu.²¹

Tarihçe

19. yüzyılın sonuna doğru klasik liberalizmin ilkeleri ekonomik büyümede düşüşler, artan yoksulluk bilinci, modern sanayi kentleri içindeki işsizlik ve örgütlü emeğin ajitasyonu sonucunda sorgulanmaya başlandı. Sanayileşme ve laissez faire kapitalizminin yarattığı değişikliklere karşı önemli bir politik tepki sosyal denge hakkında kaygılanan muhafazakârlar tarafından gelmesine rağmen sonradan sosyalizm, değişim ve reform için daha önemli bir güce dönüştü. Charles Dickens, Thomas Carlyle ve Matthew Arnold gibi kimi Viktorya dönemi yazarları sosyal adaletsizliğin erken etkili eleştirmenleri oldu.²²

John Stuart Mill, klasik liberalizmin elementlerini sonunda yeni liberalizm adıyla tanınacak şeyle kombinleyerek liberal düşünceye muazzam katkı sağladı. Yeni liberaller bu zor koşullarla yüzleşmek için liberalizmin eksi dilini uyarlamaya çalıştı, onlar mevcut sorunların sadece devletin daha geniş ve müdahaleci anlayışı ile çözülebileceğine inanıyordu.

İngiliz filozof T. H. Green'in 19. yüzyılın sonuna doğru yaptığı çalışmalar doğrultusunda liberalizmi yeniden formüllemeye çalıştı. Green klasik liberalizm tarafından savunulan denetimsiz kar arayışının, yeni adaletsizlik ve yoksulluk formları oluşturduğunu düşünüyordu. Green'e göre bireyler salt bireysel değil, sosyal sorumluluklar da taşımaktaydı. Negatif özgürlük sadece birey üzerindeki dışsal sınırlamaları kaldırır ve bu da bireye tercih özgürlüğü sağlar, kârını azamileştirme misyonuyla devinen iş dünyası düşünüldüğünde negatif özgürlük, mümkün olan en düşük ücretle emeğin satın alınması becerisini haklılaştırdığından dolayı ekonomik özgürlük sömürüye yol açabilir. Green iş sözleşmelerinin eşit veya özgür bireyler arasında yapılmadığını savunur. İşçilerin tek alternatifleri sefalet veya açlıktan ölmek olduğu için işi kabul etmek zorundayken işverenler çok sayıdaki işçi arasından işlerine yarayan işçileri seçme ayrıcalığını deneyimler. Bundan dolayı ona göre piyasadaki tercih özgürlüğü bireysel özgürlük için yeterli bir kavramlaştırma değildir.²³

Green'den sonra gelen L. T. Hobhouse ve John A. Hobson, sosyal ve siyasal felsefeleri bakımından Green'in görüşlerini izlemledi. Yeni liberaller klasik liberalizm ve laissez-faire anlayışına karşı devletin sosyal, ekonomik ve kültürel yaşama müdahalesi lehine tavır sergiledi. Onlar bireysel özgürlüğü sadece olumlu sosyal ve ekonomik koşulların varlığı ile mümkün olabileceğini düşünüyordu. Yoksulluk, sefalet ve cehalet içinde yaşayan birçok insan özgürlük ve bireysel gelişmeyi olanaksız kılmaktaydı. Yeni liberaller bu koşulların sadece güçlü, refah odaklı ve müdahaleci devlet tarafından koordine edilen kolektif eylem yoluyla iyileştirilebileceğini düşünüyordu.²⁴ En önemli endişeleriyse bireysel özgürlükle devlet müdahalesinin bağdaştırılmasıydı. Hobhouse'a göre, işbirliği ve organizasyon düşüncesinden hareket eden sosyalizm ile bireysellik düşüncesini esas alan liberalizm karşıt olmaktan çok birbirini tamamlayan idealleri temsil ediyordu. Hobson da sınırlı bir kolektivist uygulamanın zamanla refahı artıracağını ve böylece devlet müdahalesine ihtiyacı azaltacağını düşünüyordu. 20. yüzyıl düşünürlerinden Berlin pozitif özgürlük anlayışının kapsayıcı bir siyasi ilke hâline getirilmesi durumunda totaliter bir potansiyel taşıdığına da dikkat çeker.

20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Batı'da egemen siyasi paradigma olan sosyal liberalizmin temelleri böyle atıldı. Avrupa'da, 1970 sonlarına kadar hâkim olan "sosyal demokrat uzlaşma"nın özünde yatan Marksist etkinin dışındaki en önemli fikir sosyal liberalizmdir. Sosyal liberalizm, Marksist olmayan çağdaş İngiliz solunda da en az Fabianizm kadar etkili olmuştur.²⁵

Uygulanması

İngiltere

20. yüzyıl boyunca liberal partiler ve hükûmetler genellikle sosyal refah davasını kuvvetle savunmuşlardır. İngiltere'de refah devletinin ilk yapıtaşları, 1.Dünya Savaşından önce, 1906 seçimleri sonrası Liberal refah reformları adı altında liberal hükûmet tarafından atılmıştı. Bu hükûmet, yaşlılık aylığı ve sınırlı da olsa bir sağlık ve işsizlik sigortası sistemini uygulamaya koymuştu. İngiliz refah devleti uygulamaları, modern liberallerden William Beveridge tarafından kaleme alının 1942 Beveridge Raporuna göre 2.Dünya Savaşından sonra daha da genişletilmiştir. Bu uygulama, tüm yurttaşlara kapsamlı bir sosyal güvenlik sistemi oluşturmayı taahhüt ediyordu.²⁶²⁷

Almanya

Bir Alman ekonomist olan Alexander Rüstow, ilk olarak ekonomik sosyal liberalizmin Alman varyantını buldu. 1932'de Sosyal Politika Derneği'nde konuşurken bu sosyal liberalizm varyantına neoliberalizm adını koydu, ancak bu terim şimdi Rüstow tarafından bulunandan farklı bir anlam taşıyor. Rüstow, sosyalizme ve Alman İmparatorluğu'nda geliştirilen klasik liberal ekonomiye bir alternatif istiyordu. 1938'de Rüstow, liberalizmin nasıl yenilenebileceğini belirlemek için Ludwig Mises, Friedrich Hayek ve Wilhelm Röpke gibi çeşitli ekonomik düşünürlerle bir araya geldi. Rüstow, serbest piyasaları zorlamak için güçlü bir devleti ve piyasa başarısızlıklarını düzeltmek için devlet müdahalesini savundu.²⁸

2.Dünya Savaşı'ndan sonra, Rüstow'un şimdi genellikle ordoliberalizm veya sosyal piyasa ekonomisi olarak adlandırılan neoliberalizmi, Ekonomi Bakanı ve daha sonra Şansölye olan Ludwig Erhard yönetimindeki Batı Alman hükümeti tarafından benimsendi. Fiyat kontrolleri kaldırıldı ve serbest piyasalar getirildi. Bu politikalar Almanya'nın savaş sonrası ekonomik toparlanmasıyla ilişkilendirilirken, Bismarck döneminde kurulan refah devleti giderek daha maliyetli hale geldi.²⁹

Amerika Birleşik Devletleri

ABD'deki liberal refahçı anlayış 1930'larda F. D. Roosevelt'in yönetimi altında geliştirilmiştir. Roosevelt'in Yeni Düzen politikası çerçevesinde işsizlik, yaşlılar, çocuklar, dullar ve körler için kamusal yardım uygulamaya konmuştur, bunlar refah devletinin bir çeşit göstergesiydi. Onun politikaları ölümünden sonra da devam etmiştir. 1960'larda John Kennedy'nin yeni sınır siyasaları ve Lyndon Johnson'un Büyük Toplum programı çerçevesinde en üst düzeye ulaşmıştır.³⁰

Türkiye

Türkiye'de ilk sosyal liberal kalkınış, 1923 İzmir İktisat Kongresinden 1929 Buhranına kadar uygulanan düzenlenmiş piyasanın başarısız olması sebebiyle 1930'larda "devletçilik" ilkesiyle birlikte uygulanmıştır. Atatürk, devletçiliğin isminin sosyalist devletçilikle karışmaması konusunda Medeni Bilgiler kitabında devletçilik ilkesinin, "sosyalizm ilkesine dayanan kolektivizm ve komünizm"den farklı olduğunu belirtmiştir.³¹ Atatürk, Kemalizm'in ekonomik olarak bireyci, piyasacı olduğunu; devletin yalnızca gerektiğinde müdahale etmesi gerektiğini ve ekonominin gelişmesinin bireyin gelişmesi ile olduğunun altını çizmiş³² ve 1 Kasım 1937 meclis açılış konuşmasında şunları söylemiştir: "Kesin zorunluluk olmadıkça piyasalara karışılmaz; bununla birlikte hiçbir piyasa da başı boş değildir."³³

Devletin sosyal adaleti sosyal yardımlarla yerine getirmesini savunan Atatürk, sosyal devlet modelini benimsediğinden şöyle bahsetmektedir:

"Demokrasi, vatandaşa hayatını gerçekleştirmek ve her türlü bireysel ve sosyal görevlerinin yerine getirilmesi hürriyetini ve imkânını bırakır. Ancak, diğer taraftan, hastalar, zayıflar, sakatlar gibi hürriyetlerinden tamamen yararlanamayan bazı vatandaşlara da bir hayat sağlamak zorundadır. Bu gibi görevleri, sosyal yardım kurumu görür (...) Devlet tarafından hastaneler açılması ve bunlara, yerel yönetimin kararıyla bazılarının parasız olarak kabulü sosyal yardım kurumunun gördüğü hizmetlerdendir.³⁴

Bu sözlerinden de anlaşılacağı üzere Atatürk, Devletçilik ilkesiyle beraber sosyal liberal bir kalkınma hedeflemiştir.³⁵

Öbür Avrupa ülkeleri

Batı Avrupa'daki diğer ülkelerin savaş sonrası hükümetleri de sosyal liberal politikalar izledi. Bu politikalar, Avrupa'daki liberal partilerin 19. yüzyıldaki zirvelerinden güçlerinin azalmasıyla, öncelikle Hristiyan demokratlar ve sosyal demokratlar (sosyal liberaller) tarafından uygulandı.³⁶

Kayda değer sosyal liberal düşünürler

Bu liste genellikle sosyal liberalizmin evrimine önemli katkılar sağlamış kimi önemli akademisyen ve politikacıları sunar.

• Jeremy Bentham.³⁷ (1748–1832)
• John Stuart Mill^38394041 (1806–1873)
• Thomas Hill Green^4243444546 (1836–1882)
• Lester Frank Ward (1841–1913)
• Lujo Brentano⁴⁷ (1844–1931)
• Bernard Bosanquet⁴⁸ (1848–1923)
• Woodrow Wilson⁴⁹ (1856–1924)
• Émile Durkheim⁵⁰⁵¹⁵² (1858–1917)
• John Atkinson Hobson^53545556 (1858–1940)
• John Dewey⁵⁷⁵⁸ (1859–1952)
• Friedrich Naumann⁵⁹⁶⁰⁶¹ (1860–1919)
• Gerhart von Schulze-Gävernitz⁶² (1864–1943)
• Leonard Trelawny Hobhouse^6364656667 (1864–1929)
• William Beveridge⁶⁸⁶⁹ (1879–1963)
• Hans Kelsen⁷⁰ (1881–1973)
• John Maynard Keynes⁷¹⁷²⁷³ (1883–1946)
• Lester B. Pearson (1897–1972)
• Bertil Ohlin⁷⁴⁷⁵ (1899–1979)
• Piero Gobetti⁷⁶ (1901–1926)
• Karl Popper (1902–1994)
• Guido Calogero⁷⁷ (1904–1986)
• Isaiah Berlin⁷⁸ (1909–1997)
• Norberto Bobbio⁷⁹⁸⁰ (1909–2004)
• Miguel Reale⁸¹⁸² (1910–2005)
• John Rawls^83848586 (1921–2002)
• Don Chipp⁸⁷ (1925–2006)
• Karl-Hermann Flach⁸⁸ (1929–1973)
• Vlado Gotovac⁸⁹ (1930–2000)
• Richard Rorty⁹⁰ (1931–2007)
• Ronald Dworkin⁹¹⁹²⁹³ (1931-2013)
• Amartya Sen⁹⁴⁹⁵⁹⁶ (* 1933)
• José G. Merquior⁹⁷⁹⁸ (1941–1991)
• Bruce Ackerman⁹⁹¹⁰⁰ (* 1943)
• Martha Nussbaum¹⁰¹ (* 1947)
• Paul Krugman¹⁰² (* 1953)
• Dirk Verhofstadt¹⁰³ (* 1955)

Ayrıca bakınız

• Sosyal piyasa ekonomisi
• Ordoliberalizm
• Keynesyen ekonomi
• Sosyal demokrasi
• Sosyal demokrasi ile sosyal liberalizmin karşılaştırılması
• Liberalizm

Kaynakça

Bibliyografya

• Richardson, James L. (2001). Contending Liberalisms in World Politics. London: Lynne Rienner Publishers, Inc. .

Dış bağlantılar

• Social Liberal Forum

Orijinal kaynak: sosyal liberalizm. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩

4. The history of European liberalism (1959), Guido De Ruggiero, ss. 155–157 ↩

5. Fauks, Keith. Political Sociology: A Critical Introduction ''. Edinburgh University Press, 1999, s. 73 ↩

6. Adams, Ian (2001). Political Ideology Today (Politics Today). Manchester: Manchester University Press. ISBN 0-7190-6020-6. ↩

7. Slomp, Hans (2000). European Politics Into the Twenty-First Century: Integration and Division. Westport: Greenwood Publishing Group. ISBN 0-275-96814-6. ↩

8. Liberalism in Modern Times: Essays in Honour of Jose G. Merquior. Budapest: Central European University Press. 1996. 185866053X. ↩

9. Hombach, Bodo (2000). The politics of the new centre. Wiley-Blackwell. ISBN 978-0-7456-2460-0. ↩

10. Women's access to political power in post-communist Europe. Oxford: Oxford University Press. 2003. ↩

11. Freeden, Michael (1978). The New Liberalism: An Ideology of Social Reform. Oxford: Oxford University Press. ↩

12. ↩

13. Pease, Donald E.; Wiegman, Robyn (eds.) (2002). The Futures of American Studies. Duke University Press. s. 518. ↩

14. Hoensbroech, Paul Kajus Graf (1912). Der Linksliberalismus. Leipzig. ↩

15. Felix Rachfahl (1912). Eugen Richter und der Linksliberalismus im Neuen Reiche. Berlin. ↩

16. Ulrich Zeller (1912). Die Linksliberalen. Munich. ↩

17. José Luis Comellas Del antiguo al nuevo régimen: hasta la muerte de Fernando VII, pg. 421. (Spanish) ↩

18. ↩
19. ↩
20. ↩
21. ↩

22. Richardson, ss. 36–37 ↩

23. ↩

24. The Routledge encyclopaedia of philosophy, p.599 ↩

25. Sosyal-Liberal Sentez, Mustafa Erdoğan, Liberal düşünce topluluğu. ↩

26. ↩
27. ↩
28. ↩
29. ↩
30. ↩
31. ↩
32. ↩
33. ↩
34. ↩
35. ↩
36. ↩
37. ↩
38. ↩
39. ↩
40. ↩
41. ↩
42. ↩
43. ↩
44. ↩
45. ↩
46. ↩
47. ↩
48. ↩
49. ↩
50. ↩
51. ↩
52. ↩
53. ↩
54. ↩
55. ↩
56. ↩
57. ↩
58. ↩
59. ↩
60. ↩
61. ↩
62. ↩
63. ↩
64. ↩
65. ↩
66. ↩
67. ↩
68. ↩
69. ↩
70. ↩
71. ↩
72. ↩
73. ↩
74. ↩
75. ↩
76. ↩
77. ↩
78. ↩
79. ↩
80. ↩
81. ↩
82. ↩
83. ↩
84. ↩
85. ↩
86. ↩
87. ↩
88. ↩
89. ↩
90. ↩
91. ↩
92. ↩
93. ↩
94. ↩
95. ↩
96. ↩
97. ↩
98. ↩
99. ↩
100. ↩
101. ↩
102. ↩
103. ↩

Kategoriler